Fabrieksmatige vervaardiging

Wat voor de individuele pottenbakker telt, geldt ook bij de fabrieksmatige vervaardiging van vazen, maar dan gaat het om productie in veel grotere aantallen. De vazen van een bepaalde fabriek hadden/hebben tot op zekere hoogte een duidelijke signatuur. Elke fabriek had eigen designers in dienst, maar in plaats van handwerk klaarden machines deels de klus voor hen.

De vazen werden gemaakt in mallen die gevuld werden met vloeibare klei. De klei kreeg vervolgens de tijd om te drogen. Het glazuur werd met de hand aangebracht door een team van decorateurs. Daardoor zijn ook bij fabrieksmatige fabricage geen twee vaasjes identiek. Ze kregen een persoonlijke noot die mist bij volledig machinaal gefabriceerde stukken.

De met glazuur bewerkte vazen gingen vervolgens op de lopende band door hitte- en koelingszones in een oven. De elektrische oven van ES Keramik was in 1959 maar liefst 48 meter lang. Maar de ontwikkelingen stonden niet stil. In 1976 bezat Scheurich de grootste tunneloven ter wereld met een lengte van 160 meter. Die oven doet het nog, maar is niet erg energiezuinig naar huidige maatstaven. Vazen werden tot in de jaren zeventig ook wel drie keer geglazuurd (drie keer de oven in). Dat zou nu niet meer kostendekkend mogelijk zijn.

In de jaren zestig en zeventig waren druip-, lava- en vulkanische glazuren in. Bij druipglazuren loopt een glazuurkleur over een andere heen. Met lavaglazuren worden zowel glazuren met een lava-achtige structuur als dikkere structuren aangeduid. Vulkanische glazuren hebben doelbewuste kraters in het glazuuroppervlak; het zijn dus geen mislukte objecten.

De uitbundige kleuren geel, oranje en blauw werden gemaakt met zwaar giftige stoffen, waaronder lood, selenium, cadmium en barium. Deze stoffen zijn nu niet meer toegestaan. Als je de decors van toen vandaag zou willen namaken, dan zouden de glazuren aangepast moeten worden om ze mens- en milieuvriendelijk te fabriceren. Dat is een kostbare aangelegenheid en dat verklaart mede waarom er nu met minder uitbundige kleuren en glazuren gewerkt wordt, ook al is er nog altijd vraag naar felgekleurde vazen. Als je superfelle kleuren(combinaties) in overloopglazuren en/of lavaglazuren mooi vindt, dan kun je die alleen in je bezit krijgen door het kopen van vazen uit de jaren zestig en zeventig.

De meeste grondstoffen die voor vazen gebruikt worden, zijn giftig als ze het menselijk lichaam binnen komen. Loodgrondstoffen zijn zelfs bijzonder giftig. Uit bepaalde loodglazuren kan giftig lood oplossen als er met azijn of citroenzuur wordt gewerkt. Iets zuurs drinken uit een vaasje is dus een slecht idee. Bij keramiek bestemd voor etenswaren werd altijd loodvrij glazuur gebruikt. Meestal plakte de fabrikant een sticker op het object met de woorden 'bleifrei, Spülmaschinenfest' (loodvrij, geschikt voor de vaatwasser) om duidelijk te maken dat het veilig voor gebruik in de keuken was.